بالاخره نسخهی باکیفیت کمدی- درام «سوگلی» (The Favourite) آخرین ساختهی یورگوس لانتیموس هم به ایران رسید. لانتیموس 45 ساله فیلمسازی را از سال 2001 شروع کرد و هشت سال بعد با فیلم «دندان نیش» (Dogtooth) توجه منتقدان را به سوی خود جلب کرد. فیلمی عجیب و نامتعارف و در عین حال مبتکرانه و نبوغ آمیز که جایزهی بخش نوعی نگاه جشنواره کن را برای لانتیموس به ارمغان آورد. آنچه لانتیموس در «دندان نیش» به پرسش میگذاشت، نه فقط ماهیتِ کانون گرم خانواده، که در یک گامِ رادیکال رو به جلو، ساختارِ زبان به عنوان یک محدوده بود که در زمان خودش تفاسیر ازلی/ابدی بسیاری را موجب شد.
پس از «دندان نیش» و البته فیلم کمتر دیده شدهی «آلپ» (Alpen)، لانتیموس در فیلم بعدیاش دنیای سرد 1984ایاش را با مولفههای پررنگتری بنا کرد و با «خرچنگ»اش توانست خود را کاملاً به جمع نسل جدیدِ فیلمسازانِ مدعی پرتاب کند و مخاطبان جدی و پر و پا قرصی برای خود فراهم کند. دیستوپیای «خرچنگ»، در جشنواره کن ۲۰۱۵ جایزهی ویژهی هیئت داوران را برای لانتیموس به ارمغان آورد. اما هنوز مزهی تلخ خرچنگ زیر زبان دنیا بود که لانتیموس از کلاه جادویش «کشتن گوزن مقدس» (The Killing of a Sacred Deer) را بیرون کشید و این بار سراغ «ایفی ژنی» اوریپید رفت و نشان داد که همچنان می تواند با خانواده ها و جوامع غیر متعارفِ سرد و خیالیاش داستانهایی تعریف کند که مخاطبان را روی صندلیهاشان میخکوب کند. از این فیلم بود که دیگر بسیاری از دوستداران لانتیموس او را رسماً در حد مولفانی چون کوبریک، بونوئل، لینچ و لارس فون تریر دانستند که با تاثیرپذیری از دنیای آنها، دنیای خاص خود را ساخته است و البته در مقابل بسیاری هم بودند که روند فیلمسازیِ لانتیموس را تنها کاریکاتوری از جهان کوبریک و دیگرانی که نامشان گفته شد قلمداد کردند.
حالا لانتیموسِ عجیب و غریب این بار با «سوگلی» برگشته است. داستانی با پس زمینه واقعی، در بریتانیای اوایل قرن 18 که در حال جنگ با فرانسه است. ملکه “آن” (الیویا کلمن) که به نظر می رسد این عنوان برایش باری غیر قابل حمل است، حالا بر تخت سلطنت نشسته است و بهترین دوستش سارا (ریچل وایس) به جای او به امور حکومت رسیدگی می کند، تا اینکه ابیگل (اما استون) از راه می رسد و به عنوان خدمتکار جدید در قصر مشغول به کار می شود. به این ترتیب سه راس مثلث لانتیموس کامل می شود؛ سه زن! ابیگل و سارا که هر کدام به نوعی خود را به ملکه «آن» نزدیک می کنند و در طول فیلم دست از رقابت با یکدیگر بر نمی دارند. رقابت در قدرت و در زنانگی. بسیاری این فیلم را از این منظر با «همه چیز درباره ایو» ساختهی «منکیهویچ» در سال 1950 مقایسه کردهاند.
درام «سوگلی» را در ژانر کمدی طبقه بندی کردهاند، اگرچه رشته هایی نازک آن را به کمدی وصل می کند، اما درستتر است که آن را یک کمدیِ خاص لانتیموسی بدانیم. چه آنکه شوخیهای تلخ لانتیموس، با آنچه از تصور کمدی به ذهن متبادر می شود فاصله زیادی دارند. با این همه سوگلی موفقیت دیگری در کارنامه لانتیموس بوده و حتی میتوان گفت به لحاظ مقبولیت جهانی، سوگلیِ موفقیت های او بوده است. فیلم در زمان کمی که از اکران آن می گذرد، با فروش ۱۴ میلیون دلاری اش پر مخاطب ترین اثر کارگردان به حساب میآید. نظر منتقدین هم این بار در فصل جوایز با مخاطبین همسو بوده و فیلمِ لانتیموس تقریبا لیست جوایز را در هر زمینهای درو کرده است و قطعاً یکی از فیلمهای پر امید اسکار امسال هم خواهد بود.
«سوگلی»
The Favourite
کارگردان: یورگوس لانتیموس
فیلمنامه: تونی مکنامارا، دبورا دیویس
بازیگران: الیویا کلمن، ریچل وایس، اما استون
ژانر: درام، کمدی
مدت زمان فیلم: 119 دقیقه
کشور: ایرلند، انگلیس، آمریکا
زبان: انگلیسی
سال اکران: 2018
این فیلم در ده رشته از جمله بهترین فیلم، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین بازیگر نقش مکمل زن، بهترین کارگردانی، بهترین فیلمنامهی ارجینال، بهترین فیلمبرداری و بهترین تدوین نامزد کسب جایزه اسکار شده است. همچنین این فیلم در بفتای 2019 برندهی هفت جایزه اصلی مراسم شد.