در زیر نگاه کوتاهی داریم به 21 فیلم بخش مسابقه‌ی فستیوال هفتاد و دوم:

آتلانتیک¹ (فرانسه،سنگال،بلژیک) – کارگردان: ماتی دیوپ

دیوپ، فیلمساز فرانسوی-سنگالی با اولین فیلم بلندش-«آتلانتیک»- نخستین کارگردان زنِ سیاه‌پوستی است که فیلمی در بخش مسابقه‌ی فستیوال کن دارد. دیوپ پیش از این چند فیلم کوتاه کارگردانی کرده و مستندی دربا‌ره‌ی عمویِ کارگردانش-جبرئیل دیوپ مامبِتی- به نام هزاران خورشید (A Thousand Suns) را ساخته بود. «آتلانتیک» که ماجرایش در داکار، پایتخت سنگال می‌گذرد، درباره‌ی رابطه‌ی عاطفی دختری ۱۷ ساله‌ با یک کارگر ساختمانی است. دختری که در شرفِ ازدواجی تحمیلی قرار گرفته و پسری که می‌خواهد به آن‌سوی آتلانتیک برود تا بتواند زندگی جدیدی را آغاز کند.

باکورائو یا «قوش شب»² (فرانسه،برزیل) – کارگردانان: کلِبر مِندونسا فیلیو، جولیانو دورنِلِیش

مندونسا فیلیو پس از آکواریوس (برج دلو) در سال ۲۰۱۶، حالا با «باکورائو» برای دومین بار به بخش مسابقه‌ی فستیوال کن بازگشته است و این بار با همکاریِ دورنلیش، طراح تولیدِ فیلم‌های قبلی‌اش، فیلم را نوشته و کارگردانی کرده‌ است. ماجرایِ «باکورائو» که آمیزه‌ای از وسترن و علمی-تخیلی است، در شهر کوچکِ دورافتاده‌ای در برزیل می‌گذرد. شهری که پس از مرگِ زنی در ۹۴ سالگی از نقشه ناپدید می‌شود. سونیا براگا، اودو کی یر و کارین تِلِس بازیگرانِ مطرح فیلم هستند.

مرده‌ها نمی‌میرند³ (آمریکا) – کارگردان: جیم جارموش

جارموش در طول دوران حرفه‌ای‌اش حضوری دائمی در کن داشته است و حالا با هشتمین حضورش در بخشِ مسابقه، بالاخره توانسته فیلم افتتاحیه‌ی فستیوال هفتاد و دوم را برای کمدیِ سیاهِ ترسناکش به دست بیاورد. آخرین ساخته‌ی جارموش ماجرای ساکنینِ شهری کوچک در آمریکا را پی می‌گیرد که با زامبی‌ها مبارزه‌ می‌کنند. بسیاری از بازیگرانِ معمولِ کارهای جارموش از جمله بیل مورای، تیلدا سوینتون، استیو بوشمی و ایگی پاپ در «مردگان نمی‌میرند» نقش‌آفرینی می‌کنند. جارموش تا به حال برای فیلم کوتاه «قهوه و سیگار 3» برنده‌ی نخل طلای جشنواره شده و برای فیلم «عجیب‌تر از بهشت»، دوربین طلایی و برای فیلم «گل‌های پژمرده» جایزه‌ی ویژه‌ی هیئت‌داوران را در سال 2005 به دست آورده است.

فرانکی⁴ (فرانسه،پرتغال،بلژیک،آمریکا) – کارگردان: ایرا ساکس

ایرا ساکس در نخستین حضورش در فستیوال کن، ایزابل هوپر، برندن گلیسون، ماریسا تومِی و گرِگ کینی‌یر را در کنار خود داشته است. فرانکی داستانِ اعضای خانواده‌ای از نسل‌های مختلف را تعریف می‌کند که در شهری قدیمی در پرتغال دورِ هم جمع می‌شوند. فرانکی نخستین فیلمی است که ساکس خارج از آمریکا فیلمبرداری کرده است. از این کارگردانِ 53 ساله پیشتر فیلم‌های «عشق عجیب است» و «مردان کوچک» و «چراغ‌ها را روشن نگه دار» مورد توجه منتقدان قرار گرفته است.

یک زندگیِ پنهان⁵ (آمریکا،آلمان) – کارگردان: ترنس مالیک

مالیک پس از بردن نخل طلا با «درخت زندگی» در سال ۲۰۱۱ برای نخستین بار است که به کن بازمی‌گردد. در آخرین فیلم‌ِ مالیک که پیش‌ از این رادیگند نام داشت، آگوست دیل نقش کشاورزی اتریشی در زمان جنگ جهانی دوم را بازی می‌کند که مخالف جنگ است، در کنار او ماتیاس شونِرتس، مایکل نیکویست و برونو گانتسِ فقید ایفای نقش می‌کنند. فیلم‌های اخیر مالیک که تعداد‌شان به طرز غیرقابل‌باوری زیاد بوده (از ۲۰۱۱ او بیش از نیمی از کل فیلم‌هایش در طول ۴۶ سال کار حرفه‌ای‌اش را ساخته) آنچنان نزد مخاطبان و فستیوال‌ها محبوب نبوده‌، اما او همچنان فیلمساز جذابی است و بسیاری منتظرند تا فیلمِ جدیدِ کارگردانِ «خط قرمز باریک» را ببینند.

بهشت حتماً همین است⁶ (فرانسه،آلمان،کانادا،ترکیه) – کارگردان: الیا سلیمان

سلیمانِ فلسطینی پیش از این در سال ۲۰۰۹ با فیلم «زمانی که باقی‌ است»(The Time That Remains) در بخش مسابقه حضور داشت و در ۲۰۰۲ با فیلم «دخالت الهی» (Divine Intervention) جایزه‌ی ویژه هیئت‌داوران را برد. سلیمان که پیشتر زندگی در سرزمین‌های اشغالی را به تصویر کشیده بود، این بار در حماسه‌ای طنزآمیز که در پاریس و نیویورک اتفاق می‌افتد، برداشتی کمدی از زندگی در تبعید ارائه می‌دهد. با ایفای نقشی که به گفته‌ی تیری فرمو (مدیر کن) یادآور باستر کیتون است. سلیمان در فیلم «بهشت حتماً همین است» نقش مردی را بازی می‌کند که به دنبال زندگیِ نو از فلسطین می‌گریزد اما باز هم با همان مشکلاتی که در وطنش داشت مواجه می‌شود.

بینوایان⁷ (فرانسه) – کارگردان: لاج لی

لی که همکار دیرینِ هنرمند خیابانی فرانسوی «جی آر» بوده است، مهارت فیلمسازی چریکی‌اش را به کار گرفته تا زندگیِ خشن در حومه‌یِ شرقیِ پاریس که خود در آن بزرگ شده را به تصویر بکشد. نخستین فیلمِ لی بر پایه‌ی فیلمِ کوتاهش به همین نام ساخته شده و دامین بونار، الکسیس ماننتی و جبرئیل زونگا در آن ایفای نقش می‌کنند. این بازیگران بار دیگر به نقش‌های خود در فیلمِ کوتاهِ لی به عنوان سه مأمور تیپِ ضدِ بزهکاری بازمی‌گردند که حین انجام وظیفه در محله‌ی بدنامِ مونتفرمی میان سیلِ جمعیت گرفتار می‌شوند. بیش از صد سال پیش ویکتور هوگو از محله‌ی مونتفرمی که حومه‌ای دورافتاده بود برای اثر کلاسیک قرن نوزدهمش، بینوایان الهام گرفت و خانه‌ی تناردیه ها را در آنجا قرار داد.

جو کوچولو⁸ (اتریش،بریتانیا،آلمان) – کارگردان: جسیکا هازنر

در این درامِ علمی-تخیلی داستان دانشمندی را پی می‌گیریم که در آزمایشگاه ژنتیک پرورش گیاه کار می‌کند و گیاهی را می‌بینیم که مهندسی ژنتیکی شده به‌طوری‌که با پخش گرده‌هایش می‌تواند تغییرات عجیبی را در موجودات زنده ایجاد کند. در این فیلم «امیلی بیچم» و «بن ویشا» ایفای نقش می‌کنند. هازنر، کارگردان اتریشی، پس از اکران سه فیلم در بخش نوعی نگاه به نام‌های عشق دیوانه (Amour Fou) در ۲۰۱۴، هتل در ۲۰۰۴ و ریتای دوست‌داشتنی در ۲۰۰۱، امسال با «جو کوچولو» به بخش مسابقه راه پیدا کرده است.

ماتیاس و ماکسیم⁹ (کانادا) – کارگردان: اگزاویه دولان

آخرین باری که این کودک شرور فرانسوی-کانادایی در کن حضور داشت، در سال 2016 با «این فقط آخر دنیا است» بود که علیرغم انتقادِ شدید منتقدان از فیلم در نهایت جایزه‌ی ویژه هیئت‌داوران را برد. حالا دولان امیدوار است درامِ جدیدش که درباره‌ی شک‌هایی است که در پی بوسه‌ی دو دوستِ دوران کودکی سرِ صحنه‌ی یک فیلمِ کوتاه به وجود می‌آید، با بازخورد بهتری مواجه شود. خودِ دولان نیز در فیلم میان گروهی از بازیگران عمدتاً ناشناس نقش‌آفرینی می‌کند.

مکتوب، عشق من: یک قطعه‌ی کوتاه¹⁰ (فرانسه) – کارگردان: عبداللطیف کشیش

«کشیش» شش سال پس از بردن نخل طلا با «آبی گرم‌ترین رنگ است»، با این فیلم که بسیار دیر به بخش مسابقه اضافه شد و به همین دلیل هم در انتهای فستیوال اکران می‌شود تا کارگردانِ تونسی الاصلش بیشترین زمان برای تدوین را در اختیار داشته باشد، به کن بازگشته است. یک قطعه‌ی کوتاه (Intermezzo) فیلمِ دوم از سه‌گانه‌ی عبداللطیف کشیش است. فیلم اول با نام «مکتوب، عشق من: آواز خواندن» در سال ۲۰۱۷ در ونیز اکران شد. فیلمی سه ساعته‌ درباره‌ی عشق و شهوت دوره‌ی جوانی که ماجرایش در تابستانِ سال ۱۹۹۴ در شهر سِت می‌گذشت.

اوه مرسی!¹¹ (فرانسه) – کارگردان: آرنو دپلشن

دپلشن، کارگردان فرانسوی پس از غیبتی پنج ساله برای بار پنجم است که به بخش مسابقه فستیوال بازمی‌گردد. آخرین فیلم او به نام «ارواح اسماعیل» اگرچه خارج از بخش مسابقه بود اما فستیوال ۲۰۱۷ را افتتاح کرد و «روز‌های طلایی من» نخستین فیلم دو هفته‌ی کارگردانان در سال ۲۰۱۵ بود. فیلمِ جدیدِ دپلشن که داستانش در زادگاهِ او، روبه (Roubaix) در شمال فرانسه می‌گذرد، نخستین عرض‌اندام این کارگردان در ژانر تریلر کارآگاهی به شمار می‌رود. «روشدی زِم» در این فیلم در نقش کارآگاه پلیسی است که به پرونده‌ی قتل پیرزنی در روز کریسمس رسیدگی می‌کند و در مقابل او «لئا سیدو» و «سارا فورِستیِر» نقش دو مظنونِ اصلیِ عیاش را ایفا می‌کنند.

روزی روزگاری در هالیوود¹² (آمریکا) – کارگردان: کوئنتین تارانتینو

فیلم جدید تارانتینو، نخستین حضور او در کن پس از حرامزاده‌های لعنتی در ۲۰۰۹ است و در آن لئوناردو دیکاپریو؛ نقش یک بازیگر تلویزیونیِ فراموش شده و برد پیت؛ نقشِ بدلِ او را در لس‌آنجلسِ ۱۹۶۹ بازی می‌کنند. مارگو رابی نقش شارون تیت همسر پولانسکی را ایفا می‌کند که قتلش به دست پیروان چارلز منسون پس‌زمینه‌ی اتفاقات فیلم را شکل می‌دهد و این در حالی است که پولانسکی برای مدتی به اشتباه تصور می‌کرد که «بروس لی» قاتل احتمالی همسرش بوده است. «مایک مو» به عنوان بازیگر نقش بروس لی در این فیلم بازی کرده است.

درد و افتخار¹³ (اسپانیا) – کارگردان: پدرو آلمودوار

درد و افتخار ششمین فیلم کارگردان افسانه‌ایِ اسپانیاست که در بخش مسابقه‌ی اصلی اکران می‌شود. آلمودوار برای «همه‌چیز درباره‌ی مادرم» در سال ۱۹۹۹ جایزه‌ی بهترین کارگردان و برای «بازگشت» در سال ۲۰۰۶ جایزه‌ی بهترین فیلمنامه را برده اما هنوز نتوانسته نخل طلای بهترین فیلم را به دست بیاورد. این فیلمِ خودزندگی‌نامه‌ای، نامه‌ی عاشقانه‌ای به سینما است و دو تن از محبوب‌ترین همکاران آلمودوار در آن ایفای نقش می‌کنند: آنتونیو باندراس نقش کارگردانی را بازی می‌کند که به زندگی و مسیر حرفه‌ای‌اش در گذشته می‌اندیشد و پنه‌لوپه کروز که در فلش‌بک نقش مادر این کارگردان را بازی می‌کند.

انگل¹⁴ (کره‌ی جنوبی) – کارگردان: بونگ جون هو

پس از فیلم انگلیسی‌زبان سال 2017 بونگ جون هو به نام «اوکجا» که در راه افتادن دعوا میان کن و نتفلیکس نقش مهمی داشت، حالا بونگ با فیلمی به زبان کره‌ای با هنرنماییِ سونگ کانگ-هو، بازیگرِ همیشگی‌اش، به رقابت اصلی بازگشته است. این تراژی-کمدیِ جدید درباره‌ی خانواده‌ی بی‌کاری است که به درون خانواده‌ای مرفه‌ نفوذ می‌کنند و کارشان پیامد‌های پیش‌بینی نشده‌ای در پی دارد. فیلم‌های دیگر بونگ در کن، «مادر» در بخش نوعی نگاه ۲۰۰۹ و «میزبان» در بخش دو هفته‌ی کارگردانان ۲۰۰۶ بوده‌اند. ضمناً بونگ جون هو کارگردان فیلمِ خوب «خاطرات قتل» در سال 2003 است.

پرتره‌ی بانویی در آتش¹⁵ (فرانسه) – کارگردان: سلین سیاما

سیامای فرانسوی دوازده سال پس از اینکه با نخستین فیلمش، «نیلوفرهای آبی» در بخش نوعی نگاهِ فستیوال غوغا به پا کرد، حالا برای اولین بار فیلم‌ خود را در بخش مسابقه می‌بیند. او در «پرتره‌ی بانویی در آتش» از درام‌های چالش برانگیز معاصر‌ش فاصله گرفته و به سراغ درامی رمانتیک و تاریخی‌ رفته که ماجرای آن در برتانی (یک استان تاریخی و منطقه‌ای فرهنگی در فرانسه) قرن هجدهم می‌گذرد. آدل اینل که در نیلوفرهای آبی نیز بازی کرده بود، نقش عروسِ بی‌میلی را بازی می‌کند که ازدواجش نزدیک است و کم‌کم نسبت به زنی که قرار است پرتره‌‌اش را در آخرین روزهای آزادی‌اش بکشد، احساسات پرشوری پیدا می‌کند. پیش از این سیاما با «Tomboy» در سال ۲۰۱۱ در فستیوال برلین و «دخترانگی» در دو هفته‌ی کارگردانانِ کن در سال ۲۰۱۴ شرکت کرده بود.

پیشگو¹⁶ (فرانسه) – کارگردان: ژوستین تریه

«پیشگو» نخستین فیلمِ تریه در بخش مسابقه‌ی فستیوال کن است. آن هم بعد از دو فیلم «عصر هراس» در سال 2013 که پس‌زمینه‌ی آن جشن‌های واقعیِ انتخاباتِ ریاست‌جمهوری بود و فیلمِ افتتاحیه‌ی هفته‌ی منتقدانِ کن در سال ۲۰۱۶ به نام «ویکتوریا» (که به نامِ «در تخت با ویکتوریا» نیز شناخته می‌شود). حالا در فیلم سومِ تریه، زمینه‌ی همکاریِ دوباره او با ویرجینیا افیرایِ «ویکتوریا» فراهم شده که در اینجا نقشِ روان‌درمانگری وامانده را بازی می‌کند که آرزو دارد نویسنده شود. در مقابل او، برنده‌ی نخل طلا، ادل اِگزارکوپولوس (آبی گرم‌ترین رنگ است) نقشِ بازیگرِ جوانِ افسرده‌ای را بازی می‌کند که از بیمار‌های ویرجینیا است. گروه بازیگران تحسین‌برانگیز این فیلم شامل ساندرا هولر، گاسپار اولیِل و نیلز اشنایدر نیز می‌شود.

متأسفیم جا ماندی (با عرض معذرت…آمدیم، نبودید)¹⁷ (بریتانیا،فرانسه،بلژیک) – کارگردان: کن لوچ

امسال با پذیرفته شدن آخرین فیلمِ لوچ برای بخش رقابت اصلی، این کارگردان رکوردِ شگفت‌انگیزِ ۱۴ حضور در این بخش که از آنِ خودش بود را شکست. حضور پیشینش در سال ۲۰۱۶ با فیلم «من دنیل بلیک»، دومین نخل طلای لوچ را برایش به ارمغان آورد. حال آنکه اولین نخل طلایش را برای «بادی که کشتزار جو را تکان می‌دهد» در سال 2006 به دست آورده بود. در آخرین فیلمش، لوچ بار دیگر به طبقه‌ی کارگر و فرودست می‌پردازد و داستان یک راننده‌ی پُست و همسرش را به تصویر می‌کشد که پس از بحران اقتصادیِ سال 2008 و در شرایط قرارداد‌های کوتاه‌مدت، برای گذرانِ زندگی تقلا می‌کنند.

خائن¹⁸ (ایتالیا-فرانسه-آلمان-برزیل) – کارگردان: مارکو بلوکیو

فیلم جدید فیلمسازِ کهنه‌کارِ ایتالیایی، داستانِ خیانتِ توماسو بوشِتا به مافیای سیسیل را روایت می‌کند که در یکی از بزرگ‌ترین محاکمه‌های ضدمافیای این کشور بر علیه این سازمان شهادت داد. بلوکیو آخرین بار ده سال پیش با فیلم «پیروزی» که درباره‌ی زنِ اولِ موسولینی بود، در رقابت اصلی حضور داشت. این کارگردان ۷۹ ساله «خائن» را که تنها فیلم ایتالیاییِ حاضر در رقابت اصلی است «نه یادبود و نه نکوهش بوشتا» توصیف کرده است.

سوت‌زن‌ها¹⁹ (رومانی،فرانسه) – کارگردان: کورنلیو پورومبویو

این فیلمساز رومانیایی 43 ساله که نخستین حضورش در بخش مسابقه‌ی اصلی را تجربه می‌کند، پیش از این با دو فیلم گنج (۲۰۱۵) و «پلیس، صفت» (۲۰۰۹) در بخش نوعی نگاه، و با «۱۲:۰۸ شرقِ بخارست» در دو هفته‌ی کارگردانان حاضر بود و موفق شد دوربین طلایی کن را از آنِ خود کند. داستانِ جناییِ این فیلم، که پیشتر به نام‌های گومرا و مسافر معرفی شده بود، در رومانی، جزایر قناری و سنگاپور می‌گذرد و «ولاد ایوانف» (غروب، فارغ‌التحصیلی، چهار ماه، سه هفته و دو روز) در آن هنرنمایی می‌کند.

دریاچه‌ی غاز وحشی²⁰ (چین،فرانسه) – کارگردان: دیائو یینان

پس از بردن خرس طلاییِ برلین برای «زغال سیاه، یخ نازک» در سال ۲۰۱۴، دیائو با چهارمین فیلمش برای اولین بار به رقابت اصلی کن آمده است و بار دیگر با شِن یانگ، تهیه‌کننده‌ی چینی و لیائو فان (که جایزه‌ی بهترین بازیگر را در برلین برد) و گوِی لون مِی همکاری می‌کند. هو گِه و وان کیان نیز در این فیلمِ دلهره‌آورِ جنایی نقش‌آفرینی می‌کنند. فیلمی درباره‌ی گانگستری در حال فرار که به دنبال رستگاری است و در این بین به فاحشه‌ای برمی‌خورد. در سال ۲۰۰۷ «قطار شب»، دومین فیلم دیائو، در بخش نوعی نگاه حاضر بود.

احمدِ جوان²¹ (بلژیک،فرانسه) – کارگردانان: ژان-پیر داردن، لوک داردن

کهنه‌کارانِ کن این بار با داستانی معاصر درباره‌ی نوجوانی بلژیکی که پس از برداشتی افراطی از قرآن تندرو می‌شود و برای قتل معلمش برنامه می‌ریزد، بازگشته‌اند. برادران داردن از هشت حضور خود در بخش رقابت هفت جایزه برده‌اند و یکی از تنها هشت کارگردان/تیم کارگردانی‌اند که دو بار برنده‌ی نخل طلا شده‌اند – برای روزتا در ۱۹۹۹ و برای کودک در ۲۰۰۵.

پانویس‌ها:
1- Atlantics
2- Bacurau
3- The Dead Don’t Die
4- Frankie
5- A Hidden Life
6- It Must Be Heaven
7- Les Miserables
8- Little Joe
9- Matthias & Maxime
10- Mektoub, My Love: Intermezzo
11- Oh Mercy
12- Once Upon a Time in Hollywood
13- Pain and Glory
14- Parasite
15- Portrait of a Lady on Fire
16- Sibyl
17- Sorry We Missed You
18- Traitor
19- The Wistlers
20- The Wild Goose Lake
21- Young Ahmed

منابع متن:
www.screendaily.com
www.filmcomment.com